โหนดโรงเรียน
โหนดโรงพยาบาล
โหนดผู้ผลิต-ตลาดเขียว
โหนดผู้บริโภค
กิจกรรมโครงการ
รายชื่อภาคี
โครงการบูรณาการเพื่อหนุนเสริมยุทธศาสตร์แผนอาหารและร่วมกับภาคีเพื่อการขยายผลระบบอาหารสุขภาวะ มีเป้าหมายในการบูรณาการพัฒนางานเพื่อหนุนเสริมยุทธศาสตร์แผนอาหารร่วมขับเคลื่อนแนวทางพลเมืองอาหาร ความรอบรู้ด้านอาหาร ชุมชนอาหาร เพื่อมุ่งสู่การร่วมขยายผลระบบอาหารสุขภาวะ ในส่วนของการหนุนเสริมการบูรณาการแผนอาหาร ได้ริเริ่มการพัฒนาเครื่องมือแผนภูมิ (System map) เพื่อมาพัฒนาการทำงาน โดยมีเป้าหมายในการรวบรวมข้อมูลต้นทุนความรู้และพื้นที่ของแผนอาหารย้อนหลังในรูปแบบฐานข้อมูลที่มีการกำหนดโครงสร้างของชั้นข้อมูลให้สอดคล้องกับแนวทางการขับเคลื่อนงานของยุทธศาสตร์การสร้างเสริมสุขภาพของ สสส. โดยนำเสนอในลักษณะการสื่อภาพ (Data Visualization) เพื่อผลักดันให้เกิดเส้นทาง “แผนที่ระบบอาหารประเด็นการเคลื่อนงานและความรู้แผนอาหารเพื่อสุขภาวะ” สำหรับใช้ในการสื่อสารงานแผนอาหารในระดับต่างๆ ตั้งแต่ระดับแผนอาหาร ระดับงานภาคี และระดับงานอาหารระหว่างส่วนงานภายใน สสส.
ขอบเขตเนื้อหาการจัดทำเครื่องมือแผนภูมิ
การดำเนินงานออกแบบแผนภูมิแผนอาหารฯ
การดำเนินงานออกแบบแผนภูมิแผนอาหาร มีการแบ่งประเภทการแสดงผลข้อมูลที่สัมพันธ์กับเป้าหมายและวัตถุประสงค์การใช้ประโยชน์ของผู้ใช้งานแผนภูมิ (End-User) สามารถจำแนกการแสดงผลแผนภูมิออกเป็น 4 รูปแบบ ได้แก่
รูปแบบที่ 1: แผนภูมิเชิงต้นทุน แผนภูมิวิเคราะห์ต้นทุน แสดงความสัมพันธ์ของประเด็นอาหารกับผลผลิตกลุ่มกิจกรรมนโยบาย-ความรู้-พื้นที่
รูปแบบที่ 2: แผนภูมิเชิงพิกัด-ตำแหน่ง แผนที่เชิงภูมิศาสตร์แสดงต้นทุนงานแผนอาหารกลุ่มกิจกรรมประเด็นนโยบาย ความรู้และพื้นที่ที่มีการระบุพื้นที่เป้าหมาย
รูปแบบที่ 3: แผนภูมิเชิงปริมาณ แผนที่แสดงการเปรียบเทียบการเติบโตในเชิงปริมาณ (จำนวน-ปีดำเนินงาน) Bar Chart (Stacked)
รูปแบบที่ 4: แผนภูมิเชิงยุทธศาสตร์ แสดงความสัมพันธ์ของต้นทุนพื้นที่-ต้นทุนภาคีเพื่อหาความเป็นไปได้ในการพัฒนาระบบอาหารชุมชน
บทความนี้จะนำเสนอโดยเริ่มจากแผนภูมิรูปแบบที่ 1 : แผนภูมิเชิงต้นทุน
รูปแบบการแสดงผล การแสดงผลในรูปแบบการจับคู่หรือกลุ่มความสัมพันธ์ของชุดข้อมูลภายใต้การดำเนินงานโครงการแผนอาหารฯ มีเป้าหมายเพื่อให้สามารถมองเห็นภาพรวมและความเชื่อมโยงของประเด็นและกิจกรรมทั้งหมดภายใต้ต้นทุนแผนอาหารฯ
โครงสร้างเนื้อหาภายในแผนภูมิ
วิธีการอ่านและการแสดงผลแผนภูมิเชิงต้นทุน
ก) แถบแสดงโครงสร้างเนื้อหาแผนภูมิ ผู้ใช้งานสามารถกำหนดเนื้อหาที่ต้องจับคู่ความสัมพันธ์ของชุดข้อมูล ได้แก่ เป้าหมายโครงการ ประเด็นอาหาร ยุทธศาสตร์ความรู้ ผลผลิตความรู้ ยุทธศาสตร์นโยบาย ผลผลิตนโยบาย ยุทธศาสตร์พื้นที่ ผลผลิตพื้นที่ ภาคีดำเนินงาน จังหวัด
ข) ส่วนแนบท้าย แสดงแหล่งที่มาข้อมูลและลิงค์แนบ เพื่อเข้าถึงฐานข้อมูลการสังเคราะห์เนื้อหาโครงการ (Google Sheet)
ค) การแสดงผลข้อมูล แผนภูมิจะแสดงผลภาครวมของเส้นโครงข่ายเชื่อมโยงเนื้อหาที่มีประเด็นสัมพันธ์ต่อกัน และสามารถเลือกดูข้อมูลเฉพาะของแต่ละเนื้อหาได้ โดยการเลื่อนเคอร์เซอร์ไปวางบนประเด็นที่ต้องการเห็นความสัมพันธ์เฉพาะ
ตัวอย่างเช่น หากเลือกหัวข้อ "เป้าหมายโครงการ" และ "ประเด็นอาหาร" ในกลุ่มโภชนาการ ผลข้อมูลจะแสดงให้เห็นว่าเป้าหมายโครงการ “โภชนาการ” มีเส้นโครงข่ายเชื่อมไปยังประเด็นอาหารที่เกี่ยวข้อง 15 ประเด็น ได้แก่ 1) การจัดการระบบอาหารและโภชนาการ 2) เครือข่ายเด็กไทยไม่กินหวาน 3) เด็กไทยแก้มใส 4) แผนอาหารเพื่อสุขภาวะ – การประเมิน 5) โภชนาการเพื่อสุขภาวะ 6) โภชนาการอาหาร – ลดมัน 7) โรงพยาบาลลดหวานมันเค็ม 8) โรงเรียนสุขภาวะและศูนย์พัฒนาเด็กเล็กสุขภาวะ 9) ส่งเสริมการบริโภคผักและผลไม้ 10) ส่งเสริมการบริโภคผักและผลไม้ – โรงเรียน 11) ส่งเสริมการบริโภคผักและผลไม้ – วัยทำงาน 12) ส่งเสริมสุขภาพต่อเด็กปฐมวัย 13) สัญลักษณ์โภชนาการทางเลือกสุขภาพ 14) อาหารและโภชนาการ (วิจัยขับเคลื่อนนโยบาย) 15) Big Data (ภาพที่ 1)
แต่หากเลือกประเด็นอาหาร หัวข้อ “นโยบายอาหารปลอดภัยและโภชนาการ” จะพบว่ามีเส้นโครงข่ายเชื่อมไปยังเป้าหมายโครงการที่เกี่ยวข้อง 3 เป้าหมาย ได้แก่ อาหารปลอดภัย โภชนาการ รวมถึงโภชนาการและอาหารปลอดภัย (ภาพที่ 2)
ตัวอย่างการแสดงผลข้อมูล “ยุทธศาสตร์นโยบาย-ผลผลิตนโยบาย”
จากแถบหัวข้อด้านบนของแผนภูมิ หากเลือกตัวอย่างการแสดงผลข้อมูล “ยุทธศาสตร์นโยบาย-ผลผลิตนโยบาย" แผนภูมิจะแสดงให้เห็นว่า ยุทธศาสตร์นโยบาย “ระดับองค์กร/ ท้องถิ่น” มีเส้นโครงข่ายเชื่อมไปยังผลผลิตนโยบายที่เกี่ยวข้อง 43 ประเด็น ได้แก่ 1) การขับเคลื่อนยุทธศาสตร์แผนอาหารเพื่อสุขภาวะ 2) ขับเคลื่อนนโยบายขยายพื้นที่ต้นแบบ-สุขภาวะผู้สูงอายุ 3) นโยบายการจัดการที่ดินทำกิน 4) นโยบายการเตรียมความพร้อม 5) นโยบายการบริโภคผักผลไม้ที่ปลอดภัยได้ 6) นโยบายการผลิตการบริโภค 7) นโยบายการพัฒนาระบบอาหาร 8) นโยบายควบคุมสารเคมีกำจัดศัตรูพืช 9) นโยบายความมั่นคงทางอาหาร 10) นโยบายคาทอลิกไทยส่งเสริม 11) นโยบายด้านการบริหารจัดการอาหารโภชนาการโรงเรียนและชุมชน 12) นโยบายด้านเกษตรในเมือง 13) นโยบายท้องถิ่นเรื่องการบริโภค 14) นโยบายที่เกี่ยวข้องกับการปรับพฤติกรรมและลดโรคอ้วน 15) นโยบายที่ส่งเสริมการจัดปัจจัย 16) นโยบายที่ส่งเสริมให้ประชาชน 17) ภาวะนํ้าหนักตัวเกินและโรคอ้วน 18) นโยบายที่สนับสนุนให้มีระบบอาหาร 19) นโยบายในเรื่องอาหารปลอดภัย 20) นโยบายเพื่อส่งเสริมความรู้ด้านอาหาร 21) นโยบาย/มาตรการส่งเสริมการบริโภค 22) นโยบายระดับท้องถิ่นในการส่งเสริมการผลิต 23) นโยบายระดับพื้นที่ส่งเสริมการบริโภค-ลดอ้วน 24) นโยบายระบบเกษตรกรรมยั่งยืน 25) นโยบายลดบริโภคหวานและสื่อสาร 26) นโยบายและสื่อสารสาธารณะ-สร้างความรอบรู้เรื่องอาหาร 27) นโยบายส่งเสริมการบริโภคผักผลไม้-(ในโรงพยาบาล) 29) นโยบายส่งเสริมการบริโภคอาหารและผักผลไม้ปลอดภัย 30) นโยบายส่งเสริมความมั่นคงทางอาหาร-สถาน การณ์โควิด 31) นโยบายส่งเสริมให้เกษตรกรผลิตและประชาชนบริโภคผักผลไม้ปลอดภัยอย่างเพียงพอ 32) นโยบายส่งเสริมให้ประชาชน 33) นโยบายสาธารณะการยกระดับการควบคุม 34) นโยบายสาธารณะประเด็นด้านอาหาร 35) นโยบายสาธารณะ-ปรับพฤติกรรมเพิ่มการบริโภคผัก ผลไม้ 36) นโยบายสาธารณะเพื่อส่งเสริม 37) นโยบายอาหารปลอดภัยเข้าสู่ครัวโรงเรียน 38) นโยบายอาหารปลอดภัยที่ต่อเนื่อง 39) นโยบายอาหารปลอดภัยในมิติความเชื่อ 40) นโยบายอาหารเพื่อสุขภาวะ 41) นโยบายอาหารเพื่อสุขภาวะ (สมาคมโภชนาการเด็กพื้นที่ประเทศไทย) 42) มาตรการ/นโยบาย-บริโภคผักและผลไม้ปลอดภัย 43) มาตรการ/นโยบายระดับวิชาชีพแพทย์ (ภาพที่ 3-4)
จากตัวอย่างการเลือกแสดงผลข้อมูลเฉพาะในภาพที่ 5 แสดงให้เห็นว่า ผลผลิตนโยบาย “นโยบายด้านการบริหารจัดการอาหารโภชนาการโรงเรียนและชุมชน” มีเส้นโครงข่ายเชื่อมไปยังยุทธศาสตร์นโยบายที่เกี่ยวข้อง 2 ประเด็น ได้แก่ นโยบายระดับองค์กร/ ท้องถิ่น และนโยบายระดับเขตปกครอง
ตัวอย่างการแสดงผลข้อมูล "ประเด็นอาหาร - จังหวัด"
จากตัวอย่างการเลือกแสดงผลข้อมูลเฉพาะประเด็นอาหารและจังหวัดในภาพที่ 6 แสดงให้เห็นว่า จังหวัด “เชียงใหม่” มีเส้นโครงข่ายเชื่อมไปยังประเด็นอาหารที่เกี่ยวข้อง 12 ประเด็น ได้แก่
1) สามพรานโมเดล-อาหารอินทรีย์
2) เครือข่ายเด็กไทยไม่กินหวาน
3) การจัดการระบบอาหารและโภชนาการ
4) City Farm-เกษตรยั่งยืนในเมือง
5) นโยบายความมั่นคงและความปลอดภัยในอาหาร
6) เกษตรอินทรีย์และอาหารปลอดภัย
7) โภชนาการอาหาร-ลดมัน
8) เกษตรกรรมยั่งยืน
9) ความมั่นคงทางอาหารและโภชนาการ - กลุ่มชาติพันธุ์
10) นโยบายอาหารปลอดภัยและโภชนาการ – กลุ่มชาติพันธุ์
11) เฝ้าระวังการใช้สารเคมี
12) เด็กไทยแก้มใส (ภาพที่ 6)
ขณะที่ในภาพที่ 7 ซึ่งเป็นภาพสุดท้ายแสดงให้เห็นว่าจากตัวอย่างการเลือกแสดงผลข้อมูลเฉพาะ พบว่าประเด็นอาหาร “การจัดการระบบอาหารและโภชนาการ” มีเส้นโครงข่ายเชื่อมไปยังจังหวัดที่เกี่ยวข้อง 9 จังหวัด ได้แก่ 1) ราชบุรี 2) อุดรธานี 3) สระบุรี 4) นนทบุรี 5) นครศรีธรรมราช 6) เชียงใหม่ 7) สงขลา 8) เชียงราย 9) อุบลราชธานี
หลังจากที่ผู้อ่านได้ทำความเข้าใจการทำงานของแผนภูมิโดยสังเขปแล้ว บทความต่อไปจะชวนผู้อ่านมาทำความรู้จักกับการแสดงแผนภูมิต้นทุนการทำงานของแผนอาหารเพื่อสุขภาวะ สสส. ในรูปแบบแผนภูมิเชิงพิกัด หรือแผนภูมิเชิงภูมิศาสตร์แสดงต้นทุนงานแผนอาหารในประเด็นต่าง ๆ ของแต่ละพื้นที่ เพื่อแสดงความหนาแน่นของกิจกรรมในพื้นที่นั้น ๆ