โหนดโรงเรียน
โหนดโรงพยาบาล
โหนดผู้ผลิต-ตลาดเขียว
โหนดผู้บริโภค
กิจกรรมโครงการ
รายชื่อภาคี
สภานโยบายอาหารเมืองมิลาน ประเทศอิตาลี เป็น 1 ใน 3 กรณีศึกษาจากการทบทวนวรรณกรรมกรณีศึกษาต่างประเทศเกี่ยวกับสภาอาหาร โดยโครงการบูรณาการเพื่อหนุนเสริมยุทธศาสตร์แผนอาหารฯ ภายใต้การสนับสนุนของแผนอาหารเพื่อสุขภาวะ สำนักงานกองทุนสนับสนุนการสร้างเสริมสุขภาพ ที่แสดงถึงแนวคิด 3 Foods ได้แก่ พลเมืองอาหาร (Food Citizenship) ความรอบรู้ด้านอาหาร (Food Literacy) และชุมชนอาหาร (Food Community) ที่สร้างการเปลี่ยนแปลงระดับบุคคล และร่วมกันเปลี่ยนแปลงระบบนิเวศอาหารผ่านพื้นที่กลางที่เรียกว่า "สภาอาหาร" และขยายความร่วมมือนี้สู่ระดับเมือง สามารถจัดการระบบอาหารอย่างครบวงจร สอดคล้องกับเรื่องยุทธศาสตร์พื้นที่หรือโมเดลจังหวัดที่แผนอาหารเพื่อสุขภาวะตั้งเป้าในระยะ 10 ปีให้มีรูปแบบการจัดการอาหารสุขภาวะเชิงบูรณาการระบบอาหารและบูรณาการเชิงพื้นที่เช่นกัน
ความเป็นมาและวัตถุประสงค์
ในปี ค.ศ. 2015 เมืองมิลานเป็นเจ้าภาพจัดงาน Universal Exhibition ภายใต้แนวคิด “Feeding the Planet. Energy for Life” ระหว่างกระบวนการนิยามความหมายและเป้าหมายเพื่อจัดงานนี้สำนักเทศบาลเมืองมิลานจึงมีแนวคิดจัดทำสนธิสัญญานโยบายอาหารเมืองมิลานขึ้น เพื่อเป็นส่วนหนึ่งของกิจกรรมและเป็นมรดกให้ชาวเมืองมิลานซึ่งเป็นศูนย์ กลางของการถกเถียงอย่างกว้างขวางถึงการทำให้ระบบอาหารมีความยั่งยืน หลายประเด็นได้รับการวิพากษ์วิจารณ์ อาทิ การเติบโตของระบบการค้าโลกขนส่งผลผลิตจากผู้ผลิตไปสู่ผู้บริโภคที่อยู่ไกลกันนั้นมีเพิ่มมากขึ้น กล่าวคืออาหารจากแหล่งผลิตสามารถส่งออกไปสู่ผู้บริโภคที่อยู่อีกซีกโลกได้ ในการทำเช่นนี้ก็สร้างมลพิษและทำให้การสัญจรแออัดเพิ่มขึ้น ปัญหาอาหารเหลือทิ้ง ประชากรบางพื้นที่ยังเข้าถึงอาหารได้ไม่เพียงพอ ในขณะเดียวกันตั้งแต่ยุคกลางจนยุคหลังสงครามโลกครั้งที่ 2 เมืองมิลานเคยขึ้นชื่อว่าเป็นเมืองที่มีระบบอาหารที่มีประสิทธิภาพและระบบอาหารนี้เองที่เป็นปัจจัยสำคัญที่ทำให้เมืองนี้ยิ่งใหญ่ตลอดมา แม้ระยะสงครามโลกครั้งที่สองแผนยุทธศาสตร์ระบบอาหารที่เคยแข็งแกร่งค่อยเสื่อมมนต์ขลัง ทว่าตัวละครในระบบยังคงอยู่ ทั้งสิทธิและความเป็นเจ้าของที่ดินและเจ้าของฟาร์ม องค์กรสาธารณะที่ดำเนินการอยู่ในห่วงโซ่อุปทาน สวนและแปลงเกษตรขนาดใหญ่ในเขตชานเมืองที่จัดการโดย Agricultural Park องค์ความรู้ในมหาวิทยาลัย กลุ่มนักขับเคลื่อนประเด็นอาหารทั้งรายย่อมและขนาดใหญ่ในภาคประชาสังคม ด้วยเหตุทั้งหมดที่กล่าวมาทำให้สำนักงานเขตเทศบาลเมืองมิลานได้ชวนผู้มีส่วนได้ส่วนเสียและตัวละครในระบบอาหารมาร่วมออกแบบการทำงานร่วมกันพร้อมกับใช้กลไกนโยบาย และใช้แนวทางการปกครองแบบส่งเสริมการทำงานร่วมกันในทุกระดับทั้งในภาครัฐเอง และระหว่างภาคส่วนต่างๆ ในระบบอาหาร เพื่อออกแบบนโยบายอาหารเมืองมิลาน ที่มีเป้าหมายทำให้ระบบอาหารของเมืองมีความยั่งยืนมากยิ่งขึ้น มีความสามารถในการรับมือกับวิกฤตรวมทั้งปรับตัวและฟื้นตัวได้หลังวิกฤต และมีความเท่าเทียม
นโยบายอาหารเมืองมิลานได้กำหนดเครื่องมือเพื่อการนำนโยบายไปปฏิบัติ ไว้ 2 อย่าง คือ สภานโยบายอาหารของเมือง (The Metropolitan Food Council) และกรอบในการติดตามและประเมินผล (the Monitoring Framework)
สภานโยบายอาหารของเมือง ถูกกำหนดขึ้นเพื่อเป็นองค์กรหรือพื้นที่ทำงานที่รับผิดชอบดูแลประเด็นที่เกี่ยวกับอาหาร มีกรอบในการติดตามและประเมินผล เพื่อประเมินการเปลี่ยนแปลงและความก้าวหน้าของระบบอาหาร (โดยอ้างอิงจาก the Milan Urban Food Policy Pact (MUFPP) ซึ่งเป็นการให้ความเห็นชอบร่วมกันของ 174 เมืองจากทั่วโลกต่อนโยบายอาหารสำหรับชุมชนเมือง) โดยเลือกตัวชี้วัดและประเมินผลและตัวเลือกมาจาก MUFPP ใช้เป็นเครื่องมือตั้งต้นในการประเมินผลความก้าวหน้าของระบบอาหารเมืองมิลาน
ในปีค.ศ. 2015 สภาเทศบาลเมืองมิลานได้โหวตรับ แนวทางนโยบายอาหารเมืองมิลาน (Milan Food Policy Guidelines) กำหนดลำดับความสำคัญ 5 ประการของยุทธศาสตร์ด้านอาหารของเทศบาลเมือง
- น้ำและอาหารที่ดีต่อสุขภาพสำหรับประชาชนทุกคน
- ส่งเสริมความยั่งยืนของระบบอาหาร
- ส่งเสริมการศึกษาและความรู้เกี่ยวกับอาหาร
- แก้ปัญหาขยะเศษอาหารและอาหารส่วนเกินที่กลายเป็นขยะ
- ให้การสนับสนุนการทำวิจัยวิทยาศาสตร์ในภาคเกษตรกรรมอาหาร
ขอบคุณภาพ : https://www.uclg.org/
การนำนโยบายไปปฏิบัติ
นโยบายอาหารของเมืองมิลาน เป็นนวัตกรรมเชิงการวางแผนกลยุทธ์แบบบูรณาการและปฏิบัติจริงกับระบบอาหารทั้งเมือง นโยบายทั้งหมดตั้งอยู่บนพื้นฐานของแนวทางการทำงานแบบบูรณาการระหว่างหน่วยงานภาครัฐ องค์กรเพื่อสังคม และภาคเอกชน และการดำเนินการนโยบายนี้มีส่วนช่วยในการพัฒนาสุขภาพและความเป็นอยู่ที่ดีของประชาชน นโยบายอาหารนี้ขยายผลด้วยวิธีการคิดแบบองค์รวม คือดำเนินการไปพร้อมกันทั้งกระตุ้นการรับรู้ในท้องถิ่น สร้างความร่วมมือระหว่างภาครัฐและเอกชน และปรับนโยบายระดับเทศบาลให้สอดคล้องกับตัวชี้วัดของเป้าหมายการพัฒนาที่ยั่งยืน (SDG indicators) โครงการกำลังเติบโตอย่างต่อเนื่องและมีโครงการริเริ่มที่กำลังดำเนินอยู่ประมาณ 40 โครงการ ได้แก่
ในเวลาเดียวกันกับการจัดทำนโยบายอาหาร สภาเทศบาลเมืองมิลานก็ได้ตีพิมพ์ สนธิสัญญานานาชาติเรื่องนโยบายอาหารของเมือง “Milan Urban Food Policy Pact (MUFPP)” ซึ่งมีสมาชิกกว่า 175 เมืองทั่วโลกและกลุ่มองค์กรทางการศึกษาและมูลนิธิจากทั่วโลกเข้าร่วมเป็นที่ปรึกษา โดยในสนธิสัญญามีการระบุเป้าหมายร่วมกันโดยคำนึงถึงขั้นตอนและประสบการณ์ที่แต่ละเมืองที่ลงนามได้ดำเนินการแล้ว ตามความสามารถ ความเป็นไปได้ และความพร้อม
หมวดหมู่ของสนธิสัญญานโยบายอาหารเมืองมิลาน
สนธิสัญญาประกอบด้วยกรอบความคิดสำหรับการปฏิบัติเป็นข้อเสนอแนะเชิงนโยบาย 37 ข้อแบ่งเป็น 6 หมวดหมู่ ดังนี้
l การกำกับดูแลและจัดการ (Governance)
l อาหารและโภชนาการที่ยั่งยืน (Sustainable Diet and Nutrirtion)
l ความเสมอภาคทางสังคมและเศรษฐกิจ (Social and Economic Equity)
l การผลิตอาหาร (Food Production)
l การจัดหาและจัดจำหน่ายอาหาร (Food Supply and Distribution)
l ขยะเศษอาหารและอาหารส่วนเกินที่กลายเป็นขยะ (Food waste)
ขอบคุณภาพ : https://organic-cities.eu
กลไกการขับเคลื่อน โครงการริเริ่ม และนวัตกรรม
นโยบายอาหารของเมืองมิลานถูกออกแบบด้วยความร่วมมือระหว่างเทศบาลและมูลนิธิ Cariplo โดยทั้งคู่ได้ลงนามในบันทึกความเข้าใจในเดือนกรกฎาคม ปี 2014 เพื่อส่งเสริมและดำเนินการ มูลนิธิ Cariplo มุ่งมั่นที่จะให้ทุนสนับสนุนด้านเทคนิค วิชาการในการออกแบบนโยบายอาหาร ซึ่งจัดทำโดยสถาบันวิจัยอิสระสถาบันวิจัยเหล่านี้ได้รับทุนจากมูลนิธิที่ทำงานในท้องถิ่นทำให้ท้องถิ่นได้มีส่วนร่วมในการลงทุนร่วมในโครงการของสภาฯ ในขณะที่เทศบาลเมืองมิลานได้แสดงความเอาจริงเอาจังที่จะขับเคลื่อนสิ่งนี้ทางการเมืองด้วยการแต่งตั้งตำแหน่งรองนายกเทศมนตรีและคณะทำงานมาเพื่อดูแลการขับเคลื่อนนโยบายอาหาร ดำเนินการโครงการต่างๆที่ริเริ่มโดยสภานโยบายอาหารโดยเฉพาะ สำนักงานสภานโยบายอาหารทำหน้าที่เชื่อมกระทรวง หน่วยงานต่างๆของภาครัฐของทั้งเมืองและทุกระดับมาทำงานร่วมกันในประเด็นระบบอาหาร นอกจากนั้นนายกสภานโยบายอาหารยังเป็นอีกหนึ่งกลไกช่วยขับเคลื่อนเรื่องระบบอาหารเข้าสู่การทำงานของสำนักงานนายกเทศมนตรีอีกด้วย นโยบายอาหารได้รับการนำไปปฏิบัติหรือใช้ให้เกิดผลจริงสำเร็จได้ด้วยความร่วมมือจากทุกภาคส่วนที่ทำสัญญา MOUs และ Special Thematic Agreements ร่วมกัน
การเกิดขึ้นของนโยบายอาหารเมืองมิลานนับได้ว่าเป็นการปฏิวัติวงการโครงการริเริ่ม รูปแบบสภาฯและการกำหนดนโยบายร่วมกันของทุกภาคส่วนนี้เป็นนวัตกรรมที่เหมาะสมกับบริบทเมืองมิลานอย่างยิ่ง เมืองมิลานได้ประกาศ 5 ประเด็นที่ให้ความสำคัญไว้ในแผนยุทธศาสตร์อาหารเมืองมิลาน ปี 2015-2020 และตั้งเป้าที่จะสร้างองค์ความรู้และทักษะเหล่านี้เพื่อจะขยายผลไปสู่เมืองอื่นรอบๆ เมืองมิลานด้วย นโยบายอาหารเมืองมิลานและนวัตกรรมโครงการต่างๆ กลายเป็นแรงบันดาลใจให้เมืองอื่นๆ ทั่วโลก ลุกขึ้นมาทำตาม อาทิเช่น เมืองนิวยอร์ก นำบทเรียนจากเมืองมิลานไปปรับปรุงระบบจัดซื้อจัดจ้างให้มีความยั่งยืนมากขึ้นผ่านการสั่งการของนายกเทศมนตรี นโยบายอาหารเมืองลอนดอนจัดทำแบบประเมินด้านอาหารของเมืองรอบลอนดอน เมืองบาเซโลน่าจัดทำเครือข่ายตลาดสดชุมชน เมืองแวนคูเวอร์ริเริ่มสวนผักคนเมือง เป็นต้น
ผลการดำเนินการ
เมืองมิลานเป็นเมืองแรกในประเทศอิตาลีที่ทำการวิจัย ศึกษาประเด็นเกี่ยวกับอาหารและต่อยอดเป็นการสร้างนโยบายอาหารของเมืองและนำมาดำเนินการจริง สิ่งนี้เป็นตัวอย่างที่ดีให้กับหน่วยงานท้องถิ่นของเทศบาลให้ปรับระบบการทำงานเพื่อสู่วิธีการทำงานในรูปแบบบูรณาการที่ทำให้การทำงานร่วมกันระหว่างทุกภาคส่วนยั่งยืนมากขึ้นและส่งผลที่ดีต่อระบบอาหารของเมืองให้มีความยั่งยืนเช่นกัน โครงการต่างๆได้แสดงให้เห็นถึงวิธีการแลกเปลี่ยนองค์ความรู้ระหว่างสถาบันผ่านชุมชน หน่วยงานท้องถิ่น และพาร์ทเนอร์จากนานาประเทศ เทศบาลเมืองมิลานทำงานร่วมกับองค์กรระหว่างประเทศหลายแห่ง อาทิ Eurocities, European Commission และ C40 และในปี 2018 สถาบันวิจัยอิสระที่ทำงานร่วมกับสภานโยบายอาหารเมืองมิลานได้ตีพิมพ์รายงานความคืบหน้าและอัพเดตสถานการณ์ของระบบอาหารของเมือง รวมทั้งกรอบการทำงานและเกณฑ์การติดตามประเมินผลด้วย
ในคณะเดียวกันเทศบาลเมืองมิลานผลักดันให้เกิดบทสนทนาและการขับเคลื่อนประเด็นระบบอาหารในระดับระหว่างประเทศด้วย ด้วยการทำสนธิสัญญานานาชาติเรื่องนโยบายอาหารของเมือง “Milan Urban Food Policy Pact (MUFPP)” ร่วมกับ 175 เมืองทั่วโลกและกลุ่มองค์กรทางการศึกษาและมูลนิธิจากทั่วโลกเข้าร่วมเป็นที่ปรึกษา นอกจากนั้นยังแลกเปลี่ยนบทเรียนกับ EUROCITIES Working Group Food ซึ่งเป็นสมาคมเมืองที่สำคัญที่สุดในยุโรปและรวบรวมเมืองต่างๆมาเป็นคณะทำงานในแต่ละประเด็นร่วมกัน เทศบาลเมืองมิลานก่อตั้ง Working Group Food ซึ่งปัจจุบันประกอบด้วย 51 เมืองในยุโรป ทำงานเพื่อเสนอไปยังคณะกรรมาธิการสหภาพยุโรป เพื่อขยายกระบวนการทำงานของทั้งภูมิภาคและมีสารตั้งต้นเป็นสนธิสัญญามิลาน เมืองมิลานเป็นหน่วยงานเทศบาลเพียงแห่งเดียวที่มีส่วนร่วมโดยตรงในแพลตฟอร์มของ EU ในแก้ปัญหาการสูญเสียอาหารและขยะเศษอาหาร โดยมีคณะกรรมาธิการ DG SANTE เป็นประธานผู้ประกาศความพยายาม แนวคิด และแรงบันดาลใจของเมืองต่างๆ ที่มุ่งมั่นในหัวข้อที่เกี่ยวข้องกับอาหารในเมือง มิลานยังมีบทบาทในเครือข่ายระบบอาหาร C40 ซึ่งช่วยให้เมืองต่างๆ บรรลุแนวทางแก้ไขปัญหาเร่งด่วนในระบบอาหาร โดยผสมผสานทั้งการพิจารณาด้านสุขภาพและสิ่งแวดล้อมเข้ากับกลยุทธ์และกิจกรรมด้านอาหาร นอกจากนั้นยังเข้าร่วมการประชุมเชิงปฏิบัติการประจำปีที่จัดขึ้นในกรุงสตอกโฮล์มและการสัมมนาผ่านเว็บหลายครั้งตลอดทั้งปี
ที่มา : รายงานการศึกษาสำรวจวรรณกรรม "สภานโยบายอาหาร" เพื่อสนับสนุนยุทธศาสตร์พลเมืองอาหาร ชุมชนอาหาร และความรอบรู้ด้านอาหารโดย วัลลภา แวนวิลเลียนส์วาร์ด